بررسی غلظت فلزات سنگین در آب و رسوبات سطحی رودخانه کشکان( از اتصال سرشاخه مادیان رود) استان لرستان

چکیده رودخانه کشکان یکی از مهمترین رودخانه های استان لرستان و منبع مهم تامین آب شرب، کشاورزی و صنعتی درمنطقه محسوب می شود. جهت جریان این رودخانه از شمال شرق به جنوب غرب می باشد و از مهمترین سرشاخه های رودخانه کرخه می باشد. در این مطالعه سعی شده است که غلظت فلزات سنگین در آب و رسوبات سطحی آن (از محل اتصال سرشاخه مادیانرود تا محل اتصال به رودخانه سیمره) مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد. به این منظور 15نمونه رسوب و 15 نمونه آب برای اندازه گیری پارامترهای فیزیکو شیمیایی و تعیین کاتیون ها و آنیون ها و انجام آزمایشات icp – ms برداشت گردید . از بین عناصر و فلزات آنالیز شده، یازده عنصر آهن، آلومینیوم، نیکل، مس، سرب، کبالت، استرانسیوم، سلنیوم، روی، آرسنیک وکروم با توجه به اولویت های زیست محیطی و مقدار و تغییرات غلظت آنها در منطقه انتخاب شد. بطورکلی سازندهای منطقه به سه دسته تبخیری، کربناته و تخریبی آواری تقسیم می شوند. مطالعات رسوب شناسی معلوم ساختند که بافت رسوبی بستر رودخانه از گراول ماسه ای تا ماسه گلی گراولی در مسیر رودخانه در حال تغییر می باشد. از بالادست منطقه مطالعاتی به پایین دست آن درصد مواد آلی افزایش و میزان کربنات کلسیم رسوبات بیشتر متاثر از سازند گچساران می باشد. نیکل، آهن، کبالت، آلومینیوم و کروم در رسوبات متاثر از سازندهای کشکان و امیران و استرانسیوم و سلنیوم در رسوبات متاثر از سازند گچساران بیشترین غلظت و غنی شدگی را دارا بوده و احتمالا دارای منشاء زمین زاد می باشند. مس، روی، سرب و آرسنیک در رسوبات احتمالا دارای منشاء زمین زاد و بشرزاد بوده، بطوریکه حداکثر غلظت این عناصر در ایستگاه اول که متاثر از تلمبه خانه نفت افرینه و باغات انجیر زورانتل می باشد به بالاترین مقدار می رسد. حداکثر درجه آلودگی در ایستگاه اول(متاثراز عوامل بشرزاد) و ششم ( متاثر از عوامل زمین زاد ) محاسبه گردید. سازندهای تخریبی آواری بیشترین و سازندهای تبخیری کمترین بار آلودگی فلزی(pli) را در رسوبات رودخانه کشکان ایجاد می کنند. مقایسه غلظت عناصر با مقادیر tecو pec نشان می دهد که کیفیت رسوبات در ایستگاههای سوم و نهم بیشتر از سایر ایستگاهها نگران کننده می باشد. نتایج بررسی کیفیت آب نشان میدهد که کیفیت آب رودخانه کشکان بیشتر تحت تاثیر سازندهای تبخیری وکربناته قرار می گیرد. تیپ آب رودخانه کربناته کلسیک و ph آن قلیایی می باشد. آب رودخانه کشکان نسبت به کانیهای دولومیت، کلسیت، آراگونیت، هماتیت و گوتیت فوق اشباع می باشد. غلظت آلومینیوم و آهن بالاتر از استاندارد who 2008 می باشد و غلظت مس، سلنیوم،کبالت، نیکل، آهن، واسترانسیوم بالاتر از متوسط غلظت عناصر در آب رودخانه ها می باشند. شاخص فلزی در غالب ایستگاههای رودخانه کشکان بالاتر از یک بوده، بنابراین آب در این ایستگاهها آلوده محسوب می شود.